Czas czytania - 5 min
TOP 10 najbardziej problematycznych surowców recepturowych
Surowiec surowcowi nierówny… Niektóre z nich wymagają specjalnego traktowania. Poznajcie surowce recepturowe, które sprawiają aptekarzom najwięcej problemów.
1. Kwas salicylowy
Podczas przygotowywania maści z tym składnikiem należy go wcześniej rozetrzeć, aby ułatwić mikronizację. Niestety, jest to substancja pyląca, która podrażnia skórę, śluzówki i drogi oddechowe. Przed rozpoczęciem tego procesu należy dodać np. parafinę ciekłą.
Ponadto składnik ten daje niezgodności – przykładowo z mydłem potasowym, a także może tworzyć mieszaniny eutektyczne z mentolem, kamforą lub urotropiną.
Przy przygotowaniu oliwy salicylowej pamiętajmy także, że kwas salicylowy rozpuszcza się w oleju rzepakowym w stosunku 1:80, natomiast dużo lepiej rozpuszcza się w oleju rycynowym (1:10).
2. Ichtiol
Jest trudny do precyzyjnego odważenia ze względu na swoją gęstą i lepką konsystencję. Dlatego w recepturze aptecznej bardzo często są znaczne straty tego surowca.
Jego zapach jest nieprzyjemny, przypomina zapach asfaltu lub zgrzewanej papy.
Ponadto ichitol daje liczne niezgodności recepturowe – np. z wodą wapienną, jonami cynku, papaweryną, azotanem srebra, riwanolem, bromkami czy kwasem salicylowym.
W wodzie łatwiej rozpuszcza się na ciepło, jednak trzeba kontrolować temperaturę, gdyż podgrzany za mocno wytrąci się jako nierozpuszczalny osad.
3. Balsam peruwiański
Jest to gęsta, brunatna ciecz naturalnego pochodzenia o charakterystycznym, silnym zapachu. Sprawia kłopoty przy odważaniu, podobnie jak ichtiol.
Daje on również sporo niezgodności z innymi surowcami recepturowymi – na przykład nie miesza się z parafiną czy wazeliną. W obecności siarki lub tlenku cynku wytrąca się. Aby uniknąć tych niezgodności należy dodać do niego olej rycynowy.
4. Solubilizowane roztwory witamin
Mowa tu o na przykład wodnym roztworze witaminy A, D lub A+D3. Ze względu na obecność solubilizatorów typu o/w roztwory te dają niezgodności z przeciwnymi solubilizatorami – typu w/o – znajdującymi się w takich podłożach jak euceryna, lanolina czy podłoże cholesterolowe. W takim przypadku może dojść do wytrącenia się wody i rozwarstwienia maści.
5. Jod
Ma intensywne, ciemnobordowe zabarwienie. Występuje w formie małych kuleczek, które trudno odważyć, bo kuleczki lubią się rozsypywać. Podczas pracy z tym surowcem bardzo łatwo o trwałe ubrudzenie odzieży.
Pamiętajmy również o tym, że jod reaguje z metalami, dlatego powinno się używać plastikowych utensyliów.
Daje interakcje z azotanem srebra oraz chlorowodorkiem pilokarpiny.
6. Benzokaina
Substancja ta, podobnie jak kwas salicylowy, może dawać mieszaniny eutektyczne – szczególnie w obecności mentolu (często mentol i benzokaina są pisane łącznie na recepcie), kamfory lub rezorcyny.
W środowisku kwaśnym ulega hydrolizie, może wytrącać się z podłoży maściowych.
7. Siarka
Słabo rozpuszcza się w wodzie i etanolu – oznacza to, że większość recept z jej udziałem to zawiesiny. Należy zawsze poinformować pacjenta, aby wstrząsnął taki preparat przed użyciem. Farmaceucie trudno jest też uzyskać jednorodną zawiesinę, w której nie znajdują się zbrylone grudki siarki.
Ponadto w maściach trudno jest uzyskać odpowiedni stopień rozdrobnienia, aby równomiernie zawiesić ją w podłożu. Dlatego konieczne jest roztarcie siarki z parafiną płynną, glicerolem lub niewielką ilością stosowanego podłoża. Najlepiej zrobić to ręcznie w moździerzu, jeszcze zanim zaczniemy używać unguatora.
Pamiętajmy o tym, że siarka daje niezgodności z balsamem peruwiańskim.
8. Azotan srebra
To biały proszek, rozpuszczalny w wodzie lub etanolu. Posiada właściwości utleniające, a pod wpływem światła ulega redukcji do metalicznego srebra, co objawia się plamami na skórze lub odzieży, która miała kontakt z azotanem.
Pamiętajmy, że azotanu srebra nie wolno łączyć w lekach z bromkami, jodkami i chlorkami ze względu na powstawanie nierozpuszczalnych osadów. Azotan srebra wykazuje również niezgodność z rivanolem, glicerolem i formaldehydem.
9. Perhydrol
Znajduje się na wykazie surowców, które zalicza się do prekursorów materiałów wybuchowych. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie wprowadzania do obrotu i stosowania prekursorów materiałów wybuchowych apteka, chcąc zakupić ten surowiec, zobowiązana jest do wypełnienia w hurtowni oświadczenia, do jakich celów ten surowiec będzie wykorzystany.
Rozporządzenie to wymaga również, aby zgłaszać na policję niezwłocznie (do 24 godzin od odkrycia) wszystkich incydentów związanych z kradzieżą lub zniknięciem surowca.
10. Euceryna
Euceryna to podłoże absorpcyjne bezwodne, które charakteryzuje się bardzo wysoką liczbą wodną. Niestet, wykazuje też zróżnicowany skład i właściwości, w zależności od producenta a nawet wyprodukowanej partii.
Tworzy emulsje typu w/o, może więc dawać niezgodności z roztworami solubilizowanych witamin, które zawierają emulgatory typu o/w.
Źródła:
https://receptura.edu.pl/kwas-salicylowy-acidum-salicylicum/
https://www.receptura.pl/azotan-srebra-wlasciwosci/
https://www.receptura.pl/witaminy-w-recepturze-czyli-jak-uniknac-niezgodnosci-i-interakcji/
Jachowicz R., Receptura apteczna, PZWL, Warszawa 2008
Jachowicz R., Farmacja praktyczna. PZWL, Warszawa 2007
To Cię też zainteresuje:
